Het onderzoek naar de effectiviteit van leren binnen scholen geeft aan dat de integratie van substantiële nieuwe kennis minimaal één jaar van samenwerking vereist om een ​​verschil te maken. Twee jaar is veel beter. Na drie jaar intensieve inspanning is de beweging naar een getransformeerde leeromgeving meestal goed op gang gekomen. Er moet dus ruimte worden gecreëerd om dit te laten gebeuren maar hoe pak je dat aan?

Leidend in de samenwerking met collega’s in scholen is de gedachte dat ‘wat we belangrijk vinden voor kinderen ook geldt voor volwassenen’. De verschillende interacties tijdens workshops, gesprekken en vergaderingen worden gezien als een kans om met en van elkaar te leren; om van gedachten te wisselen en iets vanuit een ander perspectief te bekijken.

Dat kan alleen als je daar open voor staat, de tijd en ruimte neemt om kritisch na te denken over wat er gedeeld wordt. Het vraagt dus ook om ruimte om na te denken over en het  experimenteren met ideeën  en strategieën die bestaande patronen doorbreken. Dat vraagt doorzettingsvermogen; juist door het voortstuwen van ons eigen onderzoek door middel van ‘denken / implementeren/ reflecteren’ komen we verder. Een actief onderzoeksproces dus waarin we de rol van vragen, ‘spanning’, reflectie en feedback erkennen en herkennen.

De vragen van collega’s zijn altijd leidend in het werk met scholen. Het groeperen van vragen onder grotere ideeën helpt met het zicht houden op wat richting geeft binnen de IB pedagogie. Zo wijzen vragen als: ‘Hoe zorgen we dat de planner het hart van het onderwijs wordt?’, ‘Hoe documenteer je de ontwikkeling van de verschillende vaardigheden?’ en ‘Hoe integreer je het Nederlandse curriculum in het IB-PYP?’ naar belangrijke voorwaarden zoals:

• het planning proces als een manier om tot een onderzoek naar grote ideeën te komen
• het belang van het weergeven van hoe het onderzoeken wordt gevolgd en gedocumenteerd

De vragen van collega’s geven aanleiding tot workshops en klassenbezoeken. Specifieke feedback en feed forward (gekoppeld aan momenten in de klas) geven de mogelijkheid te reflecteren op interacties en om nieuwe strategieën uit te proberen:

• ‘Dat jullie de unit willen voortzetten door in te spelen op de interesses van de kinderen geeft aan dat jullie de input en betrokkenheid van de kinderen belangrijk vinden. Door de verschillende rollen en taken binnen een systeem met elkaar te vergelijken kan je meer complexiteit brengen in het denken.’

• ‘Wat leuk om je weer in actie te zien met de kinderen. Ik heb echt genoten van de manier waarop de kinderen op elkaar gericht zijn en voor elkaar willen zorgen. Zo’n ‘cultuur’ ontstaat niet zomaar en is het resultaat van jouw harde werk.’

• “Je hebt een sterke vertrouwensrelatie met elk kind tot stand gebracht door middel van betekenisvolle interacties. Je hebt oog voor individuele kinderen en hun behoefte om contact met jou en elkaar te maken. Ook valt het me op dat je de kinderen tijd en ruimte geeft om zelf oplossingen te bedenken. Hierdoor werk je aan een sterk gevoel van autonomie, eigenwaarde en zelfvertrouwen. Dit zijn belangrijke onderdelen van ‘learner agency’ zoals dat in de IB PYP staan.’

• “Daarnaast werd er door de kinderen een oplossing bedacht door de kruk voor je te halen. Zo’n bijzonder moment kan je documenteren en later met alle kinderen delen. Je kan dan heel expliciete connecties maken met de unit, met de vaardigheden (zoals creatieve denkvaardigheden) en onderdelen van het leerling profiel (denker).”

Het transformeren van de leeromgeving begint dus bij het activeren van het vermogen om kritisch te reflecteren (liefst samen met anderen) waarbij onderzoeken niet alleen gezien wordt als een vraag maar ‘als een perspectief op leren dat verrassing viert en gedijt bij twijfel en spanning’. Diana Parker